Bir bulutun tabanı ile yer arasında, iki bulut arasında veya bir bulut içinde elektrik boşalırken oluşan kırık çizgi biçimindeki geçici ışığa şimşek, gök gürültüsü ve şimşekle görülen, gökyüzü ile yer arasındaki elektrik boşalmasına ise yıldırım denir.
Havanın iyi bir iletken olmaması bünyesinde elektrik yükleri bulunduran bulutları oluşturur. Fiziksel nedenlerden ötürü, bulutun yüklenmesi sırasında yere yakın olan kısmında %70-%90 olasılıkla negatif elektrik yükleri yer alır. Bu durumda yer de bulutun negatif yüklerine bakan bölümünde pozitif yükler toplanır. Bazı koşullarda bunun tersi yüklenme de olabilmektedir (%10-%30 olasılıkla). Fırtınanın, hava akımlarının artmasıyla buluttaki negatif yük oranı ve buna bağlı olarak da yerdeki pozitif yük toplanması hızlanarak devam eder. Bulutla yer arasındaki potansiyel farkı arttıkça aradaki havanın da delinmesi kolaylaşır ve belli bir değerden sonra havanın delinmesiyle oluşan iletken kanal boyunca buluttan yere veya yerden buluta elektriksel boşalma başlar.
YILDIRIMIN OLUŞUMU VE BOŞALMASI
Yıldırımın oluşması için öncelikle elektriksel olarak yüklenmiş yıldırım bulutunun oluşması gerekir. Günümüzde yıldırım bulutunun oluşumu rahatlıkla açıklanabilse de bu bulutun elektriksel olarak nasıl yüklendiği konusunda kesin bilgiler yoktur. Ancak bu durum bazı teoriler ile açıklanabilmektedir.
Yıldırım boşalmasının çıkış noktası, atmosferde yüksek miktarda nem bulunması ve sıcak hava akımları yardımıyla yüklü bulutların oluşmasıdır. Hava akımları, yere yakın hava tabakalarının iyice ısınması ile oluşur. Çok büyük yüksekliklerden aşağı inen soğuk hava ile bu hava tabakası yer değiştirir. Nem ise yüksek sıcaklıkta buharlaşma ile meydana gelir. Hava, yukarı çıkışı sırasında soğur ve belirli bir yükseklikte su buharına doyacağı bir sıcaklığa erişir. Daha fazla yükselmesi yoğuşmaya neden olur ve bulut oluşur.
DİKKAT EDİLECEK DURUMLAR
1. Gök gürültüsünü ilk duyduğunuzdan itibaren kapalı bir ortama girin ve son gök gürültüsünden sonra 30 dakika gecene kadar içeride kalın.
2. Açık alanlarda oynamayın, çalışmayın. Dışarıda iseniz yıldırımdan korunaklı bir yer arayın. Örneğin arabanız varsa içine girin.
3. Ağaçların bulunduğu yerden uzak durun. Asla bir ağacın altına sığınmayın.
4. Kuru havada elektrik akımı oluşmaz, çünkü hava iyi bir elektriksel yalıtkandır.
5. Tek bir yıldırım çok büyük elektrik akımı oluşturabilir ve yıldırım çarptığında hayvanlar ve insanlar elektrikle yüklenebilirler. Lastik ayakkabı veya otomobil lastiği yıldırım için koruyucu değildir.
6. Pencere, kapı ve elektrikli aletlerden uzak durun.
7. Metal borularla temastan kaçının. Bisiklet, çit vb. metal nesnelerden uzak durun.
8. Acil durumlar dışında cep telefonu kullanmayın. Açık alanda cep telefonu ile görüşmeyin. Elektronik araç veya iş makinesi kullananlar risk altındadır.
9. Çevreden daha yüksek bir yerde durmayın.
10. Uzun nesnelerin yanında durmayın.
11. Gruplar halinde durmayın.
12. Kendinizi huzursuz hissediyorsanız, saçlarınız yukarı dikilmeye başlamışsa hemen kulaklarınızı kapatın ve yere çökün. Asla yere uzanmayın ve ellerinizi yere değdirmeyin.
13. Tekne gezintisi, balık avlama, golf oynama ve yüzme eylemlerini yapmayın.
14. Elektrikli cihazları kullanmayın ya da tamir etmeyin.
Gizemli Doğa Olayları!
Dünyanın farklı bölgelerinde yaşanan bazı doğa olayları insanları derinden düşündürüyor. Örneğin...
